یک بیت یک نکته ۵

محسن محمد

ابیاتی از مولانا در جایگاه بلند عشق

چون قلم اندر نوشتن می‌شتافت

چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت

عقل در شرحش چو خر در گل بخفت

شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت

در نگاه عارفان عشق ویژگی‌هایی دارد که از مهمترین این ویژگی‌ها تمامیت خواهی عشق است

تمامیت‌خواهی

معشوق همه‌ی وجود عاشق را می‌خواهد.

مولانا در مثنوی می‌گوید:

عشق آن شعله‌ست کو چون بر فروخت

هرچه جز معشوق باقی جمله سوخت

تیغ لا در قتل غیر حق براند

در نگر زان پس که بعد لا چه ماند

ماند الا الله باقی جمله رفت

شاد باش ای عشق شرکت‌سوز زفت

یک بیت یک نکته ۵

ساختارشکنی

از دیگر ویژگی‌های عشق ساختارشکنی اوست مولانا این ویژگی را با تمثیلی بیان می‌کند:

مرغ خانه اشتری را بی خرد

رسم مهمانش به خانه می‌برد

چون به خانه‌ی مرغ اشتر پا نهاد

خانه ویران گشت و سقف اندر فتاد

خانه‌ی مرغست هوش و عقل ما

هوش صالح طالب ناقه‌ی خدا

یا جای دیگر در دفتر سوم مثنوی در تمثیلی دیگر می‌گوید:

عاشق حقی و حق آنست کو

چون بیاید نبود از تو تای مو

صد چو تو فانیست پیش آن نظر

عاشقی بر نفی خود خواجه مگر

سایه‌ای و عاشقی بر آفتاب

شمس آید سایه لا گردد شتاب

از دیگر ویژگی‌هایی که مولانا درباره‌ی عشق بیان می‌کند غیر قابل توصیف و بیان بودن آن است.

غیر قابل توصیف

در نگاه عارفان عشق لطیف‌ترین موجودی است که انسان امکان ارتباط با آن را دارد گویی عشق موجودی است آن‌سَری و قدسی که انسان امکان مواجهه با آن را دارد.

طبیعی است که با توجه به ماهیت غیر مادی و آن‌جهانی عشق ابزار مواجهه با آن هم غیر متعارف باشد.

پنبه اندر گوش حس دون کنید
بند حس از چشم خود بیرون کنید
پنبه‌ی آن گوش سِرّ گوش سَر است
تا نگردد این کر آن باطن کر است
بی حس و بی‌گوش بی‌فکرت شوید
تا خطاب ارجعی را بشنوید
گفتگوی ظاهر آمد چون غبار
مدتی خاموش خو كن هوش دار
هوش را بگذار وانگه گوش دار
گوش را بربند وانگه هوش دار