یک بیت یک نکته ۷

محسن محمد

اگر شراب خوری جرعه‌ای فشان بر خاک

از آن گناه که نفعی رسد به غیر چه باک

غزل ۲۲۹ حافظ

بر خاکیان عشق فشان جرعه‌ی لبش

تا خاک لعل‌گون شود و مشک‌بار هم

غزل۳۶۲ حافظ

آیا می‌شود حافظ را یک مصلح اجتماعی به حساب آورد؟

آیا حافظ به لحاظ شامل بودن موضوعات و مطالب سیاسی از دیگر شاعران پارشی پیشی گرفته است؟

شاید برای این سوالات پاسخ دقیقی نتوان یافت!

اما آنچه مسلم است نگاه عمیق انسانی و حساسیت‌های اجتماعی در شعر حافظ موج می‌زند

یک بیت یک نکته ۷

این نگاه انسان‌دوستانه تا حدی در شعر حافظ نفوذ کرده و به شعر و اندیشه‌ی او چنان غیرت و جسارتی بخشیده که برای دفاع از انسان بی‌پناه، گاه در برابر متولیان دین که هیچ، گاه در برابر شارع هم عصیان می‌کند و عَلَم حمایت از انسانی که آمیزه‌ای از عناصر متضاد و احوال و اطوار متناقض است بر دوش می‌کشد.

در جانب پیر مغان و میخوارگان و رندان می‌ایستد و از گناهکاران و لاابالیان حمایت می‌کند.

عاشق و رِند و نظربازم و می‌گویم فاش

تا بدانی که به چندین هنر آراسته‌ام

گناهکاری او را سرزنش که نمی‌کند هیچ، گناهکاری او را باعث و عامل رستگاری می‌شناسد.

تا او را از زیر بار سرزنش‌های دایمی زاهدان ظاهر پرست نجات دهد و احساس گناه دائما تلنبار شده را از دوش او بردارد:

نصیب ماست بهشت ای خداشناس برو

که مستحق کرامت گناهکارانند

و به جای این احساس گناه او را امیدوار به بخشش و لطف خداوند کند.

هاتفی از گوشه‌ی میخانه دوش

گفت ببخشند گنه، مِی بنوش

لطفِ الهی بِکُنَد کارِ خویش

مژده‌ی رحمت برساند سروش

این خِرَدِ خام به میخانه بَر

تا مِیِ لعل آوَرَدَش خون به جوش

گر چه وصالش نه به کوشش دهند

هر قَدَر ای دل که توانی بکوش

لطفِ خدا بیشتر از جرمِ ماست

نکته‌ی سربسته چه دانی؟ خموش

گوشِ من و حلقه‌ی گیسویِ یار

رویِ من و خاکِ درِ مِی فروش

رندیِ حافظ نه گناهیست صَعب

با کَرَمِ پادشه عیب پوش

داورِ دین، شاه شجاع، آن که کرد

روحِ قدس حلقه‌ی امرش به گوش

ای مَلِکُ العَرش مرادش بده

و از خطرِ چشمِ بَدَش دار گوش